پروژه بررسی فضای کسب و کار(Doing Business) در کشورهای مختلف از سال 2004 در دستور کار
بانک جهانی قرار گرفته است. این طرح که توسط موسسه IFC ،بازوی توسعه بخش خصوصی بانک، راهبری میشود، قوانین و مقررات
کشورها را با هدف یافتن گلوگاهها، محدودیتها و موانع فعالیت بهینه بخش خصوصی
واکاوی کرده و بر اساس شاخصهایی که تدوین نموده، اقتصاد کشورها را رتبهبندی میکند.
به عبارت دیگر هدف اصلی و اولیه در این بررسی تعیین میزان سادگی کسب و کار بدون
توجه به عوامل تاثیر گذار خارجی است. به این ترتیب تفاوت جدی این پروژه در مقایسه
با نتایج حاصل از بررسیهای موسسات رتبه سنجی در ماهیت غیر سیاسی آن است.
در حال حاضر، این رتبهبندی به تدریج به شاخصی
معتبر برای سنجش اقتصاد کشورها تبدیل شده و با توجه به میزان روزافزون استقبال
کشورهای مختلف و همچنین سرمایهگذاران از نتایج گزارشهای سالانه، میزان انتشار
اخبار مربوط به آن در رسانههای بینالمللی روندی صعودی را طی میکند. ضمن آنکه
انتشار سالانه این گزارش در تغییر محل سرمایهگذاری و یا استمرار حضور سرمایهگذاران
در یک اقتصاد موثر بوده است.
همانطور که گفته شد در این طرح "فضای عمومی کسب و کار" ارزیابی میشود و
هدف نهایی آن نمایش چهره هر اقتصاد در تعامل با فعالان اقتصادی به ویژه بخش خصوصی
است.
سرفصلهای کلی این بررسی عبارتند از:
-
شروع
کسب و کار اجزا: تعداد مراحل، مدت زمان، هزینه و حداقل سرمایه
-
اخذ
مجوزها برای ساخت یک انبار تجاری با استاندارد معین اجزا: تعداد مراحل، مدت زمان و
هزینه
استخدام و اخراج کارمندان- کارگران اجزا : شاخص دشواری استخدام -Hiring ، شاخص انعطافناپذیری ساعت کار، شاخص
دشواری اخراج، شاخص دشواری استخدام-Employment
-
مورد
سوم میانگین سه شاخص اول است هزینه استخدام و هزینه اخراج.
-
ثبت
اموال شرکت اجزا : تعداد مراحل، مدت زمان و هزینه
-
اخذ
اعتبارات اجزا: شاخص قدرت حقوق قانونی، شاخص دقت اطلاعات اعتباری، میزان پوشش
اطلاعات مالی افراد- حقیقی و حقوقی- توسط بخش دولتی و میزان پوشش اطلاعات مالی
افراد- حقیقی و حقوقی- توسط بخش خصوصی
-
حمایت
قضایی از سرمایهگذاران با تاکید بر حفظ حقوق سهامداران جزء اجزا: شاخص میزان علنی
بودن مبادلات مالی، شاخص میزان پاسخگویی مدیر، شاخص سهولت شکایت از طرف سهامدار و
شاخص توان حمایت از سرمایهگذار
-
پرداخت
مالیات (اجزا: دفعات پرداخت، زمان (تعداد ساعت در سال)، کل مالیات قابل پرداخت بر
حسب درصد از سود ناخالص
-
تجارت
فرامرزی (اجزا: تعداد اسناد برای صادرات، تعداد امضا برای صادرات، تعداد روز
برای صادرات، تعداد اسناد برای واردات، تعداد امضا برای واردات، تعداد روز برای
واردات
-
لازم
الاجرا شدن قرارداد یا کارایی دادگاه در حل و فصل اختلافات تجاری (اجزا: تعداد
مراحل، تعداد روز، هزینه بر حسب درصدی از بدهی
-
تعطیل
کردن کسب و کار با تاکید بر قوانین ورشکستگی (اجزا: تعداد روز، هزینه برحسب درصدی
از دارایی، نرخ بازپسگیری اعتبارات اعطا شده بر حسب سنت بر دلار
رتبه ایران از نظر Doing
Business
سال
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
رتبه
|
108
|
119
|
131
|
135
|
142
|
تعداد کشورها
|
133
|
155
|
175
|
178
|
181
|
*منظور از گزارش سال 2005 بررسیهای صورت گرفته تا اول جولای سال 2004 است و به
همین ترتیب در مورد سال های بعد.